Мұхтар Омарханұлы Әуезов (1897-1961)
Кеңес қазақ әдебиетінің классигі, Қазақстанның еңбек сіңірген ғылым қайраткері, Ленин, КСРО Мемлекеттік сыйлықтарының лауреаты Мұхтар Омарханұлы Әуезовке (1897-1961) атындағы Қазақ драма театры ғимаратының алдына ескерткіш орнатылды. М.О. Әуезов 1980 ж. мүсінші Е. А. Сергебаевтың үлгісі бойынша М. О. Әуезовтің қола мүсіні қойылған. Лабрадориттен жасалған тұғыр сәулетшілер О.Ж. Баймурзаев, А. С. Қайнарбаевтың жобасы бойынша салынған. Жазушы ойлы позада орындықта отырады, оң қолында кітап бар. Тұғырдың қасбетінде қола құймадан жасалған Мәтін: «Мұхтар Омарханұлы Әуезов». Сәулетшілердің авторлық ұжымы 1982 жылы Қазақ КСР Мемлекеттік сыйлығына ие болды. Мұхтар Омарханұлы Әуезов 1897 жылы Шығыс қазақстан облысы, Семей облысының Шыңғыстау шатқалында дүниеге келген, 1923 жылдың көктемінде Мұхтар Әуезов ірі этнограф, тарихшы және фольклоршы, Орынбор кадет корпусының түлегі Әбубәкір Диваевтың ұсынысы бойынша, «Дрейпер, Льюис, Спенсер жұмыстарының аудармаларының сақталған қолжазбаларын жинау және қабылдау үшін» Қарқаралы уезінің Шыңғыс болысына ғылыми комиссияға және Абайдың түпнұсқа еңбектері — философиялық жазбалары мен өлеңдеріне қатысты.
Алаш-орда
Әуезовтің серіктері бұрынғы белгілі алашордашылар Халел Досмұхамедов пен Мағжан Жұмабаев болды, кейіннен бұл ынтымақтастық Әуезовтің «Алаш-Ордаға»қатыстылығын айыптауға себеп болды. 1923 жылдың қазан айында Ленинград мемлекеттік университетінің филология бөліміне оқуға түсті. Бірақ бірінші курстан кейін ол Қазақстанға оралды. 1925 жылдың күзінде ол қайтадан Ленинградқа барып, 1928 жылы оқуын аяқтады. 1928 жылы тамызда Ленинград университетін бітіргеннен кейін Ташкентке көшіп, Орта Азия университетінің аспирантурасына оқуға түсті. 1929 жылы Лейла есімді қызы дүниеге келді, кейіннен тарих ғылымдарының докторы, Мұхтар Әуезов музей-үйінің директоры болды. 1930 жылы Әуезов «алқа» Жас қазақ жазушыларының ұйымдастырылуына байланысты айыппен тұтқындалып, 2,5 жыл қамауда болды. Әйелі мен қызы Ленинградқа оралды. Әуезов бостандыққа шыққаннан кейін Алма-Атаның жоғары оқу орындарында сабақ беріп, пьесалар жазуды жалғастырды. 1954 жылы Мәскеуде ол «Абай жолы» тетралогиясын аяқтады, «шетел әдебиеті» және «Халықтар Достығы» журналдарының редколлегиясының құрамына кірді, Одақтар үйінің колонналық залындағы салтанатты жиналыста Абайдың шығармашылығы туралы баяндама жасады және салтанатты түрде Алматыға оралды, онда барлық лауазымдарда қалпына келтірілді. 1959 жылы «Абай жолы» дилогиясы үшін М.Әуезовке Лениндік сыйлық берілді, ол Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің V шақырылымының депутаты болып сайланды.
